Inkomensondersteuning

Binnen het beleidskader 'Erbij horen en meedoen in Emmen!' speelt samenwerking met ketenpartners een cruciale rol. In de pijler Rondkomen neemt de gemeente sinds 2025 samen met Sedna en Menso de regierol op zich om de ketensamenwerking te versterken. Dit realiseren we onder andere via Het Financiële Netwerk, waarin we elkaar ontmoeten, samen leren, samenwerken en waarbij de inwoner centraal staat. Inwoners worden actief betrokken om beter te kunnen aansluiten op hun behoeften. Een goede ketensamenwerking zorgt ervoor dat signalen eerder worden opgepakt, regelingen effectiever op elkaar worden afgestemd en inwoners beter worden begeleid. De komende jaren wordt er verder gebouwd aan een stevig en stabiel netwerk, waarbij het beleidskader als leidraad dient. Deze werkwijze sluit aan bij de ingezette beweging van Verder Samen. 

Er is sprake van een stijging in de prijs per uitkering en een lichte toename van het aantal uitkeringen. Ten opzichte van het landelijke gemiddelde presteert de gemeente Emmen bovengemiddeld.  
Door mensen met een arbeidsbeperking te ondersteunen middels loonkostensubsidie ontstaat perspectief op duurzame deelname aan de arbeidsmarkt. Dit leidt tot stabielere inkomens voor inwoners en verlaagt afhankelijkheid van een uitkering. Ook dempt dit de stijging van het aantal uitkeringen.
Ook de werkpremie draagt hieraan bij. Deze stimuleert bijstandsgerechtigden om aan het werk te gaan, verhoogt de arbeidsparticipatie en verlaagt de maatschappelijke kosten doordat meer inwoners naast hun uitkering inkomsten uit werk genereren.

Bestaanszekerheid is een van de belangrijkste pijlers van het gemeentebeleid en vormt de basis waarop inwoners een stabiel en waardig leven kunnen opbouwen. In Nederland zien we steeds minder mensen onder de armoedegrens. Dit blijkt ook uit de meeste recente gegevens van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS). De armoede-intensiteit is daarentegen wel toegenomen. De ontwikkelingen binnen de gemeente Emmen volgen het landelijke beeld. Voor 2025 zijn er nog geen definitieve cijfers beschikbaar, maar de trends wijzen erop dat de daling van het aantal huishoudens met een inkomen onder de 120% van het wettelijk sociaal minimum in Emmen waarschijnlijk zal doorzetten. Daarnaast heeft het CBS een nieuwe meetmethode geïntroduceerd die armoede scherper in beeld brengt door rekening te houden met de werkelijke kosten van wonen en energie. Dit kan invloed hebben op de manier waarop armoede wordt gemeten en gerapporteerd in de komende jaren. 

Er is een groeiende noodzaak om de Participatiewet fundamenteel te herzien, zodat deze beter aansluit bij het leven van mensen met een bijstandsuitkering. Het landelijke programma 'Participatiewet in Balans' bestaat uit 3 sporen. Deze zijn:

• Spoor 1: 23 maatregelen op korte termijn 
• Spoor 2: Fundamentele herziening van de Participatiewet 
• Spoor 3: Versterken van de vakkundigheid in de uitvoering.  

De hervormingen binnen Spoor 1 en 2 van de Participatiewet maken ondersteuning voor inwoners toegankelijker. Minder regels, minder bureaucratie en meer ruimte voor maatwerk zorgen ervoor dat mensen sneller en zonder angst om hulp durven vragen. De gemeente Emmen loopt hierin voorop. Zo wordt er al gewerkt met een inkomensvrijlating (ook wel werkpremie genoemd) en een ruimhartig giftenbeleid. Daarmee wordt concreet invulling gegeven aan het uitgangspunt van vertrouwen. We kiezen bewust voor een benadering waarin de inwoner centraal staat. Ondersteuning sluit aan bij iemands persoonlijke situatie, met laagdrempelige toegang via bijvoorbeeld wijkteams of maatschappelijke partners. 

Om onze inwoners effectief te blijven ondersteunen, zetten we in 2026 verdere stappen op het gebied van preventie. Specifieke aandacht gaat uit naar jongeren, die extra kwetsbaar zijn door factoren zoals inflatie, online gokken en kopen op krediet. Investeringen in basis- en financiële vaardigheden blijven noodzakelijk om inwoners veerkrachtiger te maken en hen beter voorbereid te laten zijn op onverwachte financiële situaties. Samen met jongeren en ketenpartners ontwikkelen we een preventief aanbod dat zich richt op het versterken van financiële weerbaarheid en het bevorderen van een gezonde leefstijl onder jongeren.
In 2026 wordt het Geldloket verder doorontwikkeld, met zowel een fysieke als digitale invulling. De doorontwikkeling krijgt vorm in samenwerking met het financieel netwerk en inwoners. Dit sluit aan op de werkwijze van Verder Samen. Dit maakt regelingen toegankelijker, verhoogt de vindbaarheid van voorzieningen en biedt inwoners een centrale plek waar zij terechtkunnen voor alle informatie en ondersteuning rondom rondkomen. Het sluit aan bij bestaande ontwikkelingen zoals de gebiedsnetwerken.

Het vroegtijdig herkennen van financiële problemen bij inwoners is van essentieel belang. Geldzorgen raken niet alleen de portemonnee, maar werken door in de toegang tot zorg, onderwijs en vele andere essentiële voorzieningen. Vroegsignalering speelt hierin een sleutelrol. Door tijdig in te grijpen, kunnen stress en bijkomende problemen worden verminderd, wat bijdraagt aan een stabielere basis voor inwoners.  

Door onder andere de doorontwikkeling van Vroegsignalering, bereiken we naar verwachting steeds meer inwoners die te maken hebben met armoede en/of schulden. Dit leidt tot een groeiende vraag naar voorzieningen zoals schuldhulpverlening. Deze ontwikkeling benadrukt het belang van een integrale aanpak, waarbij lokale en regionale samenwerking cruciaal is om financiële problematiek structureel aan te pakken. Door signalen vroegtijdig op te vangen en nauw samen te werken met partners binnen het sociaal domein, kunnen we sneller en effectiever passende ondersteuning bieden. Deze werkwijze vergroot niet alleen de kans op duurzame oplossingen, maar versterkt ook de bestaanszekerheid van inwoners. 

Om Vroegsignalering te versterken, is er een beldienst ingekocht die de capaciteit vergroot om signalen van financiële problemen op te volgen. Deze uitbreiding biedt ruimte voor aanvullende acties zoals huisbezoeken, waarmee inwoners proactief kunnen worden ondersteund. In 2026 wordt deze aanpak verder verbreed door ketenpartners nauwer te laten samenwerken en interventies beter af te stemmen op de specifieke behoeften van inwoners. Voor jongeren wordt een aanpak ontwikkeld die aansluit bij hun leefwereld en communicatievoorkeuren.

Bovendien helpt deze aanpak om escalatie van schulden te voorkomen. Door eerder in te grijpen, kunnen lichtere vormen van ondersteuning worden ingezet, wat leidt tot minder noodzaak voor zware en kostbare hulptrajecten. Dit is niet alleen financieel voordelig voor gemeenten en maatschappelijke organisaties, maar vooral ook beter voor de inwoner: zij behouden meer regie over hun situatie en kunnen sneller weer actief deelnemen aan de samenleving. 

Een gebrek aan financiële vaardigheden speelt eveneens een rol in het ontstaan van financiële problemen en bestaansonzekerheid. Daarom wordt er naast algemene basisvaardigheden geïnvesteerd in financiële vaardigheden, zodat inwoners beter in staat zijn om hun financiën te beheren en weerbaarder worden tegen onverwachte situaties. Deze inzet draagt direct bij aan zelfredzaamheid en bestaanszekerheid. 

Hoewel het aantal bijstandsgerechtigden in Emmen de afgelopen jaren is gedaald, lijkt zich nu een lichte stijging af te tekenen. Tegelijkertijd verwachten we dat steeds meer inwoners moeite krijgen om in hun basisbehoeften te voorzien. De Rijksoverheid wil gezinnen met lage inkomens gerichter ondersteunen via hogere toeslagen en aanvullende maatregelen die hun financiële lasten verlichten.

De gemeente Emmen sluit aan bij de landelijke trend om minima te ontzorgen door regelingen automatisch toe te kennen in plaats van op aanvraag. Voor de Doe Mee Webshop geldt dit al en voor de individuele inkomenstoeslag zal dit worden geïmplementeerd.

Een belangrijke ontwikkeling waar we op willen inzetten, is het toevoegen van subsidiepartners als aanbieder in de Doe Mee Webshop. Dergelijke organisaties bieden waardevolle ondersteuning aan inwoners met een laag inkomen, maar hebben zelf niet de mogelijkheid om een inkomenstoets uit te voeren. Door deze toetsing via de gemeente te laten verlopen binnen de Doe Mee Webshop, verlagen we de drempel voor inwoners om gebruik te maken van deze voorzieningen. Tegelijkertijd vergroten we het bereik van het platform, verbeteren we de vindbaarheid van de regelingen die vallen onder de Doe Mee Webshop en zorgen we voor een efficiëntere inzet van middelen. Inwoners profiteren van betere ondersteuning, minder administratieve rompslomp en een meer doelgerichte aanpak.

De gemeente Emmen heeft Beschut Werk krachtig en doelgericht aangepakt, waardoor er nagenoeg geen wachtlijst meer is. Hoewel Emmen voldeed aan de landelijke taakstelling, sloot deze niet aan bij de lokale vraag. In 2024 nam de gemeenteraad het amendement ‘Beschut werk’ aan, met als doel om alle inwoners die op 31 december 2024 op de wachtlijst stonden, een beschutte werkplek aan te bieden. De gemeenteraad heeft met dit besluit vooruitstrevend en doeltreffend gehandeld. Onder andere is via de G40-lobby bij het Rijk aangedrongen op structurele financiële steun, gebaseerd op daadwerkelijke realisatie in plaats van op taakstelling. Gezien de recente berichten vanuit het Rijk lijkt deze lobby succesvol te zijn geweest.