In deze paragraaf wordt een aantal inhoudelijke en organisatorische ontwikkelingen binnen de bedrijfsvoering nader belicht.
Toekomstbestendige organisatie en bedrijfsvoering
Wendbaarheid en flexibiliteit blijven de kernbegrippen in 2026. De wereld blijft in een snel tempo veranderen. We moeten processen, voorzieningen en onze dienstverlening vernieuwen en écht anders gaan doen, zodat we in de toekomst ook een hoge kwaliteit kunnen bieden. Verbeteren is niet meer voldoende, het gaat over vernieuwen. Het lef om dingen écht anders doen en daarvan te leren.
In 2024 zijn we gestart met het aanbrengen van focus en snelheid in de toekomstgerichte organisatieontwikkeling. We zijn gestart met het ophalen en het verbinden van die zaken die hier aan bijdragen. We hebben veel initiatieven opgehaald en onderling verbonden die bijdragen aan het (organisatie)leren, patronen doorbreken en aan het reflecteren. Want wie leert om te leren kan het werk echt duurzaam flexibel inrichten.
We leren onder andere door te werken met pilots, in het klein, en de lessen daaruit breder te delen. Een belangrijk onderdeel van deze organisatieontwikkeling is procesmanagement. Bijvoorbeeld door robotisering in processen toe te passen, te dereguleren, en te stoppen met hetgeen niet bijdraagt om meerwaarde te creëren voor de toekomst. Hierdoor hebben we meer tijd over voor het échte maatwerk in onze processen. Voorbeelden zijn de verbetering in de processen van belastingen, sociaal domein en HRM.
Leidend voor de manier hoe we ons werk doen zijn gestoeld op onze kernwaarden. Wij zijn betrouwbaar, hebben lef, zijn verbonden en we zijn nuchter (we laten ons niet gek maken, we zeggen wat doen en doen wat we zeggen nuchter).
Met behulp van het Concernjaarplan 2026 voor de organisatie wordt gestuurd op een toekomstbestendige organisatie en bedrijfsvoering.
In programma 10 van deze begroting zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen beschreven waarmee de organisatie en bedrijfsvoering te maken heeft. Hierna wordt een aantal inhoudelijke en organisatorische ontwikkelingen nader belicht.
Aantrekkelijke werkgever en vitale medewerkers
De Pluktuin is bedoeld om vacatures die in de nabije toekomst ontstaan in te vullen; in 2026 gaan we met een groep medewerkers, die niet op kennis maar op competenties zijn geworven, aan de slag met een ontwikkeltraject. In het 'op maat gemaakte' ontwikkeltraject van maximaal twee jaar worden de deelnemers aan de Pluktuin voorbereid op een functie.
Dit is voor Emmen een nieuwe manier van werven. Gedurende het gehele traject wordt er op diverse momenten gereflecteerd en daar waar nodig bijgestuurd.
In 2025 is het Vitaliteitsbeleid vastgesteld. Het doel is dat een aantrekkelijke werkgever vitale medewerkers in dienst heeft en faciliteert om vitaal te blijven. Vitalere medewerkers zijn effectiever, zijn bevlogen, hebben lef en leveren een betere dienstverlening. Het versterkt hun veranderkracht zodat nog beter ingespeeld kan worden op interne en externe ontwikkelingen. Dit heeft een positieve invloed op de werkdruk.
Naast het in 2025 gestarte Vitaliteitspact (de opvolger van het Generatiepact) , vinden in 2026 weer diverse leuke activiteiten plaats die positieve bijdragen leveren aan de bewustwording van een betrokken en vitale medewerker.
Uit een enquête in 2025 blijkt dat de gesprekscyclus aan vernieuwing toe is. Er is onder meer behoefte aan een flexibel format voor de gesprekken tussen medewerkers en leidinggevenden. In 2026 starten we met een gesprekscyclus die aansluit bij de wensen van medewerkers én leidinggevenden.
Doorontwikkeling financiële kolom
De financiële sturing en inrichting van de gemeente vraagt om verdere doorontwikkeling. De krapper wordende gemeentefinanciën versterken deze urgentie, maar ook zonder die ontwikkeling bestaat de noodzaak de financiële kolom door te ontwikkelen. De gemeente zal haar financieel management en in-control-zijn verder versterken door maandcyclisch werken in te voeren. daarbij ondersteund door verbeterde rapportages en prognoses en een maandelijkse bijgewerkte administratie. Onderzocht zal worden wat een verplichtingenadministratie kan toevoegen hieraan. Ook zullen rollen, taken en verantwoordelijkheden in de financiële kolom aangescherpt en geborgd worden. Tot slot zullen we - in het kader van innovatief procesmanagement - onderzoeken welke verbetermogelijkheden er zijn voor het vereenvoudigen en digitaliseren van de administratieve financiële processen en instrumenten en deze verbetermogelijkheden stap voor stap invoeren
Digitale koers, informatiebeveiliging en privacy
De ontwikkelingen rondom AI en het verder vormgeven van Digital Twin gaan de komende jaren veel aandacht vragen.
AI technologie wordt toegepast ter controle en aanvulling van de jaarlijkse WOZ-taxaties. Ook wordt geïnventariseerd of mutatieherkenning vanaf luchtfoto's met AI verbeterd kan worden.
Digital Twin wordt gebruikt om de leefomgeving van de gemeente Emmen driedimensionaal in beeld te brengen en daarin veranderingen door ontwikkelingen of besluiten te visualiseren. Door hier simulaties en testen in uit te voeren kan er inzicht verkregen worden in uitdagende vraagstukken, zoals de energietransitie en het verbeteren van de leefbaarheid.
Network and Information Security-richtlijn (NIS2) is ontwikkeld door de Europese Unie, en wordt vertaald naar landelijke wetgeving (Cyberbeveiligingswet). De richtlijn is gericht op de verbetering van de digitale weerbaarheid van belangrijke en essentiële diensten en organisaties. Organisaties die hier onder vallen, waaronder gemeenten, zijn verplicht zich te registreren en krijgen te maken met een wettelijke zorgplicht, meldplicht en toezicht op informatiebeveiliging.
Belangrijk element is dat gemeenten de komende jaren ‘aantoonbaar in control’ moeten worden. Vergelijkbaar met wat we kennen vanuit de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) introduceert de NIS2-richtlijn een robuust kader voor toezicht en aansprakelijkheid. Nationale autoriteiten houden toezicht op de implementatie van de richtlijn en kunnen maatregelen, waaronder sancties, opleggen aan organisaties die niet aan de vereisten voldoen. Daarom willen we als gemeente de komende jaren een extra impuls geven aan de inrichting en uitvoering van onze informatieveiligheid.
Binnen het BOCE-programma Informatieveiligheid zetten we in op zowel informatiebeveiliging als privacy. De focus ligt op het inrichten van een overkoepelend informatieveiligheidsproces, gebaseerd op gezamenlijk beleid, procedures en processen. Dit is inclusief het opzetten van risicomanagement voor informatieveiligheid, waarmee we risico’s gericht kunnen beheersen en incidenten kunnen voorkomen of effectief oplossen. Hiermee bereiken we een uniforme en gestructureerde aanpak binnen het BOCE-verband.
Technologie en ethiek
De gemeente Emmen benadert digitalisering en data-gedreven werken steeds explicieter vanuit publieke waarden. Ethiek is daarbij geen bijzaak, maar een integraal onderdeel van hoe we keuzes maken. Of het nu gaat om algoritmen, kunstmatige intelligentie of informatiegebruik: we stellen onszelf actief de vraag ‘kan het, mag het, en willen we het ook?’. We zetten in op transparantie, dat het uit te leggen is en een zorgvuldige omgang met technologie. Dit in lijn met onze maatschappelijke verantwoordelijkheid als betrouwbare overheid.
Aan de hand van de behandeling van dit thema in het college en de raad worden de concrete inspanningen voor 2026 bepaald.
Innovatief procesmanagement
Effecten van de krapte op de arbeidsmarkt hebben zijn weerslag in de organisatie. De in te zetten acties moeten er toe leiden dat we de komende jaren in staat zijn om aan zoveel mogelijk opgaven te voldoen. Om daarnaast onze dienstverlening voortdurend te optimaliseren en toekomstgericht vorm te geven, afgestemd op de vragen vanuit de samenleving, zijn we onze processen aan het herijken en vernieuwen. Oók in het bewustzijn van onze nuchtere houding 'we zeggen wat we doen en doen wat we zeggen'. Daarbij zetten we nog meer in op digitalisering en nieuwe innovatieve technieken zoals robotisering van interne (herhalende) processen en gebruikmaking van AI, waardoor een grotere mate van efficiency en effectiviteit ontstaat. Maar ook de steeds schaarser wordende menselijke capaciteit in te zetten waar deze nodig is. De ontstane ruimte zetten we ook in om onze dienstverlening meer op maat van de wensen van de klant van nu te maken en ons voor te bereiden op de wensen van de toekomst. Deze ontwikkeling nu en de komende jaren wordt integraal en organisatiebreed vormgegeven.
Rechtmatigheid
Het college legt zelfstandig verantwoording af in de jaarrekening over de naleving van de financiële rechtmatigheid in het boekjaar. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen in wet- en regelgeving (Gemeentewet, Commissie BBV en BADO op het gebied van rechtmatigheidsverantwoording en de taken van bestuur en accountant). Het BADO (regelgeving voor de accountant) is onlangs definitief gewijzigd en daarmee is de rechtmatigheidsverantwoording ook verankerd in wet- en regelgeving.
Naast de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording zijn 3 zaken aangepast. De grondslag voor de verantwoordingsgrens (en de goedkeuringstolerantie van de accountant) is vanaf 2025 de totale lasten, exclusief toevoegingen aan reserves. Tot en met 2024 telden de toevoegingen aan reserves mee. Het onderscheid tussen fouten en onzekerheden is in de weging van het accountantsoordeel vervallen. In plaats van de eerdere grens van 1% voor fouten en 3% voor onzekerheden geldt vanaf 2025 één grens: 2% voor het totaal van de fouten en onzekerheden. De verantwoordingsgrens en de goedkeuringstolerantie van de accountant zijn vanaf 2025 gemaximeerd op 2% (voor de rechtmatigheidsverantwoording was dit 3% en voor de accountantscontrole was dit 1% voor fouten en 3% voor onzekerheden).
De gemeente Emmen blijft zich inzetten voor een continue monitoring van de rechtmatigheid van al haar financiële transacties. Dit omvat onder andere de zorgvuldige (verbijzonderde) interne controles van uitgaven, inkomsten en andere financiële transacties.
