Sociaal Domein

De bedoeling van de gebiedsnetwerken is om inwoners eerder de juiste en lichtere ondersteuning te bieden en meer preventief te werken. In 2025 zijn, in alle 6 gebieden, de casustafels gestart, waar zorgen en signalen op de individuele vraag van de inwoner, zowel de complexe als lichte vraag, opgepakt worden. De opbrengst van het werken in gebiedsnetwerken wordt doorlopend gemonitord. In 2026 bepalen we aan de hand van de voortgang wat er opgenomen moet worden in de begroting 2027. In 2026 wordt het samenwerken rondom de samenkracht en sociale basis (collectieve vragen) in het gebiedsnetwerk geconcretiseerd, ook in verbinding met jeugd & onderwijs (programma 4).

Stichting De Toegang voert namens de gemeente Emmen de toegangstaken uit binnen de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze taken blijven onverminderd belangrijk, maar de context waarin De Toegang opereert verandert en zal de komende jaren blijven veranderen. Landelijke beleidsontwikkelingen zoals de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming vragen om een fundamenteel andere manier van werken.
In 2026 werkt Stichting De Toegang verder aan de vorming van stevige lokale teams, samen met Sedna, de Gemeentelijke Gezondheidsdienst voor Jeugdgezondheidszorg, onderwijs en andere partners. Deze teams zijn actief in de wijk en werken integraal. De verklarende analyse, de doorbraakmethode en de aanpak voorkomen van escalatie maken onderdeel uit van de werkwijze. Daarnaast levert De Toegang, samen met Sedna, een bijdrage aan het voorzitterschap en coördinatorschap van de casustafels binnen de gebiedsnetwerken.

In lijn met het VN-verdrag Handicap werken we aan een Emmer Agenda Toegankelijkheid. Hierin geven we aan wat we op lokaal niveau als gemeente en samen met onze partners doen om te zorgen dat iedereen mee kan doen en gelijke kansen krijgt. Ook nemen we op wat we van plan zijn te gaan doen en hoe we toegankelijkheid en inclusiviteit voor de langere termijn kunnen borgen. Inwoners zijn ook betrokken bij de invulling van de agenda.

Een sterke sociale basis is het fundament van een sterke veerkrachtige gemeenschap. Een sterke sociale basis vraagt om een samenhangende, domeinloze aanpak waarin gezondheid, bestaanszekerheid, economie, veiligheid, inclusie en de fysieke leefomgeving elkaar versterken. De gemeenteraad heeft bij motie gevraagd een visie op de sociale basis te ontwikkelen. We onderschrijven deze opdracht, maar onze voorkeur gaat uit naar een praktijkgerichte invulling en aansluiting bij bestaand beleid, in plaats van een los beleidsstuk of aparte visie. De sociale basis is verweven in het beleidskader Erbij horen en meedoen in Emmen! En is bijvoorbeeld zichtbaar aan de inzet op initiatieven als de Angelslo Academy, de samenwerking binnen Gezonde Marke, de uitvoering van het Gezond en Actief Leven Akkoord en  de inspanningen die we doen om voldoende huisartsen op te leiden in de regio. We nemen de oproep tot een brede verkenning serieus, en willen deze benutten binnen de lopende uitwerking van onze DOE-agenda’s en de hervormingsagenda jeugd. Samen met de gemeenteraad, inwoners en partners gaan we in gesprek om een gedeeld beeld te vormen van de sociale ontwikkelingen, terwijl we tegelijkertijd concrete stappen zetten in de praktijk.

In de Emmense aanpak ligt de focus op kinderen, jongeren en hun ouders (met perspectief opgroeien) en kwetsbare seniore inwoners (vitaal ouder worden). We geven daarbij uitvoering aan alle thema's van het gezonde en actief leven akkoord (GALA).  Na 2026 vervallen de geoormerkte middelen voor de thema’s mentale gezondheid, aanpak overgewicht en obesitas, leefomgeving, middelengebruik en eenzaamheid.

We werken ook in 2026 aan de Gezonde Marke (Drentse aanpak van het Integraal Zorgakkoord). We hebben het regioplan mede opgesteld en we geven uitvoering aan de werkagenda.

Waar het GALA in de gemeente Emmen goed loopt en de eerste resultaten zichtbaar worden,  loopt de financiering op een aantal thema’s al af in 2025 en is het onduidelijk hoe de overige thema’s na 2026 worden gefinancierd. Naast dat er vanaf 1 januari 2026 voor aantal thema's geen financiering is, vindt er ook een budgetkorting van 10% plaats voor de Brede SPUK (GALA) en SPUK IZA op de overige onderdelen.

Nieuwe akkoorden AZWA en HLO
Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) beoogt een uitbreiding, verdieping en concretisering van het Integraal Zorgakkoord (IZA), met name gericht op gelijke toegang tot zorg en welzijn, het bestrijden van het personeelstekort én een duidelijke positie voor het sociaal domein en publiekelijke gezondheidszorg.

De VNG heeft aangegeven dat het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO) onlosmakelijk verbonden is met AZWA vanwege de onderlinge verwevenheid van de beleidsdoelen. Daarom wordt in september 2025 een gecombineerde schriftelijke ledenraadpleging georganiseerd over zowel AZWA als HLO, inclusief de uitkomsten van de uitvoeringstoets. In november 2025 zal er over worden gestemd tijdens de algemene ledenvergadering van de VNG.

In 2026 worden stappen gezet naar de concretisering van de lokale Hervormingsagenda met de ambtelijke kerngroep met onderwijs (PO en VO), De Toegang, Sedna en de GGD. Dit vraagt om een andere kijk naar de werkelijkheid, naar ons huidige beleid en de vele projecten en interventies. Hierbij baseren we ons op wetenschappelijk onderzoek naar de aard en oorzaken van hardnekkig beleidsfalen op de beleidsterreinen passend onderwijs en jeugdzorg (Sharon Stellaard).

We willen voorkomen dat we vanuit oude gebruiken en systemen blijven handelen. Dat vraagt tijd; wanneer we niet kunnen terugvallen op het vastgelopen jeugdzorgsysteem moet een geheel nieuwe visie en aanpak ontwikkeld worden. Met het inzicht dat het bestaande (boemerang)beleid niet geleid heeft tot verbeteringen en oplossingen, kunnen we niet anders dan dit loslaten, echter zonder kwetsbare kinderen en gezinnen uit het oog te verliezen. Dat vraagt tijd en moed. Reflectie is daarbij geen luxe, maar een noodzakelijke stap richting duurzame verbetering. De gemeenteraad heeft die ruimte gegeven. Samen zoeken we naar een aanpak die wél aansluit bij de leefwereld van jongeren.
We sluiten aan bij de samenleving en benaderen kinderen vanuit hun leefwereld. We vermijden het problematiseren van situaties. Natuurlijk laten we geen kinderen vallen. Als er problemen zijn is er altijd passende opvang en hulp. We blijven dat goed organiseren. We versterken de directe omgeving van de jongeren door te investeren in de relatie met hun familie, ouders, buren en de verenigingen in de sport, de cultuur en de natuur. Samen bepalen we welke ondersteuning nodig is om kinderen op school te houden en zich goed te laten voelen in de buurt, zoals bij de Angelslo Academy. We organiseren sterke lokale toegangsteams met professionals professionals die ondersteuning kunnen bieden dicht bij huis en die aansluit bij de leefwereld van de gezinnen.
We organiseren in Drenthe een Robuuste Jeugdhulpregio met een gezamenlijke Regionale inkoopagenda Drenthe, zodat ook de gespecialiseerde jeugdhulp op orde is.  Het uiteindelijke doel van de Jeugdhulpregio Drenthe is om per 1 januari 2028 een sluitend jeugdzorglandschap te realiseren. De Jeugdhulpregio Drenthe heeft als opdracht de verschillende regionaal gerelateerde maatregelen uit de Hervormingsagenda te vertalen in een Drentse visie.
Concreet betekent dit in 2026:

• Verdere doorontwikkeling van De Toegang naar een stevige lokale toegang met de inzet van de Verklarende Analyse zodat de juiste ondersteuning wordt aangeboden.
• Ontwikkeling van een gezamenlijke Regionale inkoopagenda Drenthe met de Jeugdhulpregio Drenthe voor een goede regionale samenwerking voor de inkoop van gespecialiseerde jeugdhulp.
• Data gedreven sturing door samen met het onderwijs, De Toegang, Sedna en GGD te kijken wat gebeurt in Emmen en waar welke inzet nodig is.  

In de kind- en gezinsbescherming staan we voor het bieden van tijdige passende samenhangende hulp en bescherming aan kinderen en volwassenen die te maken hebben met een (acute of structurele) bedreiging van een gezonde en veilige thuissituatie. Deze bedreiging dient in een zo vroeg mogelijk stadium weggenomen te worden om  te voorkomen dat de situatie blijft voortduren of verergert. Zowel landelijk als regionaal (o.a. Jeugd Bescherming Noord) is dit een belangrijke opdracht voor ons al overheid. Vanuit de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd verwachten we zowel een landelijk rapport als specifiek een rapport voor JBNoord over de kwaliteit van de dienstverlening. De verwachting is dat de uitkomsten hiervan ook voor ons een extra inspanning betekent bovenop het huidige programma.

Het programma dat we nu al uitvoeren richt zich op: 

• Verminderen van het aantal mensen dat te maken heeft met ernstige bedreigingen van een gezonde en veilige thuissituatie; 

• Verhogen van het vertrouwen van kinderen, volwassenen en professionals in de kind- en gezinsbescherming; 

• Substantieel verlagen van het aantal beschermingsmaatregelen; 

• Verbeteren van de tijdigheid van hulp en bescherming. 

 
Om bovenstaande doelstellingen te bereiken werken we in 2026 met een regionale programmamanager en -coördinator. Zij zorgen voor samenhang tussen het Toekomstscenario en de Hervormingsagenda Jeugd in het kader van Stevige Lokale Teams. Daarnaast sturen zij op betere samenwerking tussen gemeente, Gecertificeerde Instellingen, Jeugdhulpregio en andere netwerkpartners. Ze sturen op de transformatieprocessen inspelend op de stelselwijziging in de kind- en gezinsbescherming.

In 2026 hebben we extra aandacht voor het bieden van outreachende begeleiding, bemoeizorg en de bekostiging van verschillende vormen van opvang en doorstroomplekken passend bij de hulpvraag van onze inwoners. De insteek is om de opvang zo kort als mogelijk en zo lang als nodig te laten duren. De ondersteuning tijdens de opvangperiode is gericht op het zo snel mogelijk vinden van een eigen (t)huis.

Door de huidige instroom van Oekraïners en de volledige bezetting op de opvanglocaties, is het landelijk nog altijd een uitdaging om voldoende opvangplekken te realiseren. Emmen heeft ca. 1000 gemeentelijke opvangplekken, verdeeld over een viertal locaties. Op één van deze locaties, aan de Weerdingerstraat, eindigt de opvang eind 2026.

In 2026 ligt er een opgave om te komen tot vervanging van de 400 opvangplekken aan de Weerdingerstraat. Met de vervanging behouden we de huidige aantal opvangplekken. Mocht de realisatie van het vervangingsvraagstuk niet lukken, dan zullen we het aantal opvangplekken af moeten schalen. Naast de opgave liggen er gerelateerd aan de opvang ook blijvende opgaven op het gebied van werk en scholing, zorg en onderwijs. Lange termijn perspectief op de gemeentelijke opvang vanuit het Rijk ontbreekt, dit bemoeilijkt de zoektocht naar geschikte opvangplekken.

Het wetsvoorstel van school naar duurzaam werk treedt naar verwachting per 1 januari 2026 in werking. De leeftijdsgrens van de doelgroep van het Doorstroompunt wordt verhoogd van 23 naar 27 jaar wat vraagt om een nieuwe benadering van de doelgroep en een aangepast begeleiding door het Doorstroompunt. De uitvoering van de Participatiewet krijg wettelijk een meer preventieve rol gericht op het vroegtijdig signaleren en ondersteunen van jongeren die dreigen uit te vallen en daarmee een nieuwe doelgroep voor de Participatiewet. Zie ook programma '4 Onderwijs en Jeugd'.

Het kabinet erkent het belang van sociaal ontwikkelbedrijven en maakt voor de periode 2025-2034 extra geld vrij waarmee gemeenten de sociaal ontwikkelbedrijven beter kunnen organiseren. Met de extra investeringen wil het kabinet sociaal ontwikkelbedrijven meer stabiliteit en continuïteit bieden voor de lange termijn, waardoor zij meer ruimte hebben om banen te realiseren voor werknemers met een arbeidsbeperking. Op basis van een herijkte missie en visie zet EMCO nu de vervolgstap om de ambities concreet te maken, door middel van strategische doelen om het sterke fundament dat er is toekomstbestendig maken.

Sociale activering en de tegenprestatie worden met het wetsvoorstel Participatiewet in Balans worden vervangen door maatschappelijke participatie. De invoering van het wetsvoorstel gaat in fases. De maatschappelijke participatie treedt naar verwachting medio 2026 of per 1 januari 2027 in werking. Met Menso zijn we in gesprek om maximaal vorm te geven aan deze maatschappelijke participatie. Vooral voor de inwoners die nog niet toe zijn aan betaald werk. Daarnaast blijven we inzetten op inburgering van nieuwkomers.

We werken toe naar één werkontwikkelbedrijf waarin EMCO en Menso N.V. samen opgaan. Eind 2025 wordt aan de gemeenteraden van de BOCE-gemeenten een voorstel voorgelegd met betrekking tot de toekomstige governance waarin deze transitie centraal staat.

In 2024 heeft de gemeenteraad het amendement ‘Beschut werken’ aangenomen om inwoners die op 31 december 2024 op de wachtlijst Beschut Werk stonden, een beschutte werkplek aan te bieden. Voor de uitvoering hiervan worden extra kosten in verband met de begeleiding door EMCO verwacht. Zie ook de toelichting in programma '6 Inkomensondersteuning'.